Popis stanovništva, domaćinstava i stanova je, po sadržaju i obimu, najmasovnije i najkompleksnije statističko istraživanje koje se sprovodi na svakih deset godina u skladu sa jedinstvenim standardima UN i Evropske komisije.
Pravni osnov za sprovođenje Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2023. godine, je Zakon o popisu stanovništva, domaćinstava i stanova i Uredba o utvrđivanju perioda sprovođenja popisa stanovništva, domaćinstava i stanova i referentnog momenta popisa.
Cilj Popisa je obezbeđivanje podataka o ukupnom broju i teritorijalnom rasporedu osnovnih jedinica popisa (stanovnika, domaćinstava i stanova), njegovim osnovnim demografskim, obrazovnim, migracionim, ekonomskim i drugim obeležjima, na nivou države, jedinicama lokalne samouprave i naselja.
Popisi stanovništva su osnova za procene stanovništva u međupopisnom periodu i služe za projekcije broja stanovnika, objavljeno je, između ostalog, na sajtu Uprave za statistiku (Monstat).
Rezultati popisa služe, osim za analizu stanja utvrđenoga ovim procesom, i za analizu promena u odnosu na prethodne popise kao i za prognoze budućih kretanja odgovarajuće pojave. Popis se sprovodi prema stanju na dan 31. oktobra 2023. u 24 sata, što se smatra referentnim momentom popisa. Zaštita individualnih podataka je predviđena Zakonom o popisu stanovništva, domaćiinstava i stanova.
Prema jednom istraživanju koje je 7. jula objavio Centar za demokratiju i ljudska prava (CEDEM), da je popis održan u tom trenutku, 46,3 odsto građana Crne Gore bi se izjasnilo kao Crnogorci, a 32,8 odsto kao Srbi. Ti podaci pokazuju da bi broj građana koji se izjašnjavaju kao Crnogorci bio oko dva odsto veći nego na popisu 2011. godine, dok bi onih koji se izjašnjavaju kao Srbi bio za četiri odsto više. Kao Bošnjaci bi se izjasnilo 7,7 odsto građana, što je jedan odsto manje nego na poslednjem popisu, dok bi se kao Albanci izjasnilo 5,1 odsto građana, približno isto kao ranije.
Na pitanje kojim jezikom govore, najveći broj građana 48,6 odsto je odgovorilo da je to srpski jezik, što je oko šest odsto više nego pre jedanaest godina. Broj onih koji govore crnogorskim jezikom od 36 procenata je gotovo isti kao na prethodnom popisu. Oko 2,6 odsto građana je navelo da govori bosanskim/bošnjačkim jezikom, što je za oko četiri procenta manje u poređenju sa 2011. godinom.
Popis koji se sprovodi svakih deset godina, bio je planiran za april 2021. godine, ali je odložen zbog neusvojenog državnog budžeta i pandemije korona virusa. Pitanja nacionalnosti, vere i jezika su umesto statističke kategorije popisa jedno od gorućih političkih sporenja u Crnoj Gori, proteklih meseci.
Poslednji popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Crnoj Gori je obavljen od 1. do 15. aprila 2011. godine u skladu sa međunarodnim preporukama, a u cilju utvrđivanja statističkih podataka o stanovništvu, domaćinstvima i stanovima, a na osnovu stanja koji je bio na dan 31. marta 2011. godine u 24:00 časova.
To je bio prvi popis na teritoriji Crne Gore od njenog osamostaljenja 2006. godine. Konačni rezultati tog popisa su pokazali da je u Crnoj Gori bilo 620.029 stanovnika. Na prethodnom popisu je bilo 620.145 stanovnika i 17.947 interno raseljenih lica koja nisu uključena u stalno stanovništvo, pa je novim popisom ustanovljen pad broja stanovnika za 18.063.
Pripremu i sprovođenje ovog popisa pratile su brojne kontroverze koje su se odnosile na prava i položaj srpskog naroda u Crnoj Gori. Etnički sastav prema popisu iz 2011. bio je 44 odsto Crnogorci, 28,73 odsto Srbi, 8,65 odsto Bošnjaci, 4,91 odsto Albanci, 3,31 odsto Muslimani, 1,01 odsto Romi.
BONUS VIDEO:
ZBOG IZBORA MANDIĆA: Ispred Skupštine Crne Gore protest DPS, Građanskog pokreta "Luča"
